Một số tác dụng hay của cây cỏ mực phải kể đến như cầm máu, chữa đơn sưng ở trẻ; trị sốt, phát ban, phong nhiệt nổi mẫn, di mộng tinh, tóc bạc sớm, sỏi thận… Trong bài viết này, Cây Thuốc Dân Gian sẽ cùng bạn đọc tìm hiểu tất cả tác dụng đó.
Mục Lục
Cỏ mực là cây gì?
- Tên gọi khác: Rau mực, Nhọ nồi, Lệ trường, Hạn liên thảo (Hán), Nhả cha chát (Thái), Sạm mặc thảo (Tuệ tĩnh).
- Tên khoa học: Eclipta alba Hassk.
- Họ: Cúc (Asteraceae).
Sở dĩ gọi nó là cỏ mực vì khi vò nát thấy có nước chảy ra đen như mực.
Ở Ấn độ, cỏ mực là một trong số mười cây hoa quý (Dasapushpam), được sử dụng làm mỹ phẩm bôi da, thoa tóc từ thời xưa… nó cũng là nguyên liệu chế tạo chất phẩm nhuộm tóc đen.
Tại Java, người ta dùng lá làm thực phẩm.
Cỏ mực thuộc loại cây hàng năm mọc bò hoặc thẳng đứng, có lông thưa, cứng với chiều cao trung bình từ 0.2 – 0.4m, có thể đến 0.8m. Có thân màu nâu, lục nhạt hoặc hơi đỏ tía.
Lá mọc đối có lông 2 mặt, dài 2 – 8cm, rộng 5 – 15mm. Mép lá nguyên hoặc có răng cưa cạn, có lông cả ở hai mặt lá.
Cụm hoa hình đầu màu trắng ở kẽ lá hoặc đầu cành, lá bắc thon dài 5 – 6mm, cũng có lông, có hoa lưỡng tính ở giữa và hoa cái bên ngoài.
Quả bế 3 cạnh hoặc dẹt, có cánh, dài 3mm, rộng 1.5mm, đầu cụt, mọc hoang khắp nơi ở nước ta.
Thành phần hóa học cây cỏ mực
Có ít tinh dầu, chất đắng, tannin, caroten và chất ancaloit tên là ecliptin.
Trong một số tài liệu ghi rằng cỏ mực chứa chất wedelolacton là chất curmarin lacton có thể tách được chất flavonozit và demetylwedelacton.
Cây cỏ mực mọc ở đâu
Cỏ mực xuất hiện ở một số nước như Việt Nam, Ấn độ, Trung Quốc, Pakistan và một số nước vùng Nam Á.
Ở Ấn Độ: Cỏ mực được sử dụng làm thuốc nhuộm tóc, trị nấm lác đồng tiền, sói đầu, trị gan, sung gan, vàng da, lá lách phù trướng và làm thuốc bổ tổng quát.
Cây cũng được sử dụng trị ho, ăn khó tiêu, chảy máu miệng, choáng váng, giúp lành vết thương, chữa đau răng… Rễ để gây nôn mửa và xổ. Bị bò cạp cắn dùng lá giã nát đắp vào.
Ở Pakistan: Cây tươi sử dụng làm thuốc bổ chung, làm giảm sưng lá lách và, trị suyễn, bệnh ngoài da, bệnh gan, hạch sưng,… Lá để trị nhức đầu, ho, hói tóc, lá lách và gan sưng phù, vàng da.
Ở Trung Hoa: Lá dùng để kích thích mọc tóc. Toàn cây điều chế chất chát cầm máu, trị ho ra máu, đau mắt, tiểu ra máu, sưng gan, sưng ruột, đau lưng, vàng da… Lá tươi dùng để bảo vệ tay và chân nông gia phòng ngừa nhiễm độc và sưng khi làm đồng áng.
Ở Việt Nam ta: Cỏ mực được dùng để chữa xuất huyết nội tạng như xuất huyết ruột, ho ra máu, chảy máu lợi, nướu, răng; trị sưng gan, bàng quang, đường tiểu, mụn nhọt đầu đinh, bang bó ngoài giúp liền xương.
Cây cỏ mực có tác dụng gì
Chuyên gia thảo dược Nguyễn Cao Khang cho biết cỏ mực có tính lạnh, không độc, vị ngọt chua, có công dụng mát huyết (lương huyết), dưỡng thận âm, thanh can nhiệt, cầm máu, làm đen râu tóc.
Cỏ mực được dùng nhiều trong trị bệnh, nhưng chủ yếu là từ kinh nghiệm, sử dụng bộc phát chứ chưa có một nghiên cứu cụ thể nào công bố về công dụng của thảo dược này.
Sau đây là các công dụng và cách sử dụng cụ thể cây cỏ mực được sưu tầm từ các sách y học:
1. Choáng do chảy máu nhiều
Lấy 2 phần cỏ mực tươi và 1 phần 2 vôi tôi, tất cả tán nhuyễn, rải mỏng phơi khô, sau đó sấy khô tán bột mịn, cho vào lọ bảo quản. Khi dùng thì lấy rắc lên vết thương.
(Thuốc đặc trị gia truyền – Lương y Nguyễn Kiều)
2. Chống mất máu, giúp đông máu và cầm máu
Dùng 50g lá tươi giã nát, vắt lấy nước cốt uống.
Hoặc lấy 20-30g lá khô kết hợp với 15g Huyết dụ và 15g lá Trắc bá diệp để sắc uống.
(Thuốc đặc trị gia truyền – Lương y Nguyễn Kiều)
3. Chữa đơn sưng ở trẻ em và người lớn
Bài thuốc:
- Cỏ mực;
- Rau diếp cá;
- Lá Xương sông;
- Lá Huyết dụ;
- Lá Khế;
- Lá Dưa chuột;
- Lá Nhài;
- Lá Cải trời;
- Chưa rõ liều lượng.
Cách dùng:
- Tất cả giã nát, chế nước vào, vắt lấy nước uống.
- Phần bã dùng xoa, đắp vào chỗ sưng.
(Nam dược thần hiệu)
4. Chữa sốt xuất huyết nhẹ, phong nhiệt nổi mẫn, sốt phát ban
Bài thuốc:
- Cỏ mực: 10-15g;
- Rau sam: 10-15g;
- Sài đất: 10-15g;
- Huyền sâm: 10-15g;
- Mạch môn: 10-15g;
- Ngưu tất: 10-15g.
Cách dùng:
- Tất cả sắc uống.
(Thuốc đặc trị gia truyền – Lương y Nguyễn Kiều)
5. Chữa di mộng tinh do nóng ở trong (tâm thận)
Lấy cỏ nhọ nồi sấy khô, tán nhỏ, mỗi lần lấy 8g uống cùng nước cơm, hoặc lấy 30g sắc uống.
(Nam dược thần hiệu)
6. Chảy máu do rong kinh, trĩ ra máu
Dùng cây Cỏ mực giã nắt vắt lấy nước uống.
(Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi)
7. Chữa ho, hen, ho lao, viêm cổ họng
Mỗi ngày lấy 6-12g sắc uống hoặc làm thành viên mà uống.
(Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi)
8. Tay bỏng rát do vôi
Dùng cỏ mực xoa vào tay.
(Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi)
9. Chữa bệnh nấm ngoài da, hoặc làm thuốc mọc tóc
Dùng để sắc uống hoặc ngâm vào Dầu dừa mà bôi.
(Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi)
10. Nhuộm đen tóc
Dùng bôi lên chân tóc.
(Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi)
Những lưu ý khi sử dụng cây cỏ mực
Kỵ sử dụng cỏ mực với người tỳ vị hư hàn tiêu chảy, âm hư không có nhiệt.
Tuyệt đối không cho phụ nữ có thai dùng vì dễ gây băng huyết dẫn tới xảy thai.
Trên đây là toàn bộ về thông tin tác dụng cùng cách dùng cỏ mực Cây Thuốc Dân Gian muốn chia sẻ. Lưu ý những bài thuốc chỉ mang tính chất chia sẻ, không khuyến khích bạn đọc áp dụng theo. Hoặc trước khi dùng nên hỏi ý kiến bác sĩ và người có chuyên môn.
