Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu cụ thể đặc điểm, công dụng và cách sử dụng chi tử trong những trường hợp cụ thể.
Chi tử là loại quả khô của cây dành dành dùng làm thuốc
Mục Lục
Chi tử là gì?
Chi tử là loại quả khô của cây dành dành.
- Tên khoa học: Fructus Gardeniae
- Họ: Cà phê (Rubiaceae)
- Tên gọi khác: Tiên chi, sơn chi, sơn chi tử, lục chi tử, quả dành dành…
Dành dành là loài cây nhỏ, độ cao chừng 1-2m, thân thẳng, phân nhiều nhánh. Lá cây luôn tươi tốt quanh năm, mọc đối nhau hoặc thành vòng 3 lá.
Cây dành dành
Lá hình thuôn trái xoan, có khi hình bầu dục dài, gân lá mảng, nổi rõ. Mặt trên lá bóng, màu xanh thẫm, mặt dưới màu nhạt hơn.
Hoa dành dành mọc đơn ở đầu cành, khi mới nở màu trắng và chuyển màu vàng nhạt lúc sắp tàn. Hoa có mùi thơm, thường nở vào tháng 4-11.
Hoa dành dành
Quả dành dành chia 6-7 cạnh dọc, có hình thuôn bầu dục. Bên trong gồm 2-5 ngăn, chứa nhiều hạt dẹt. Quả ra vào tháng 5-12, khi chín có màu vàng cam, vị thơm, hơi đắng.
Quả dành dành tươi
Quả dành dành (chi tử) là bộ phận được dùng làm thuốc. Thường được thu hái khi vỏ bên ngoài đã chuyển màu vàng để đảm bảo chất lượng dược liệu.
Quả dành dành chín
Chi tử hình trứng hoặc bầu dục, có hai đầu nhỏ dần. Vỏ bên ngoài màu vàng đỏ, hơi bóng mượt, chất cứng và xung quanh gồm nhiều gân nhỏ.
Chi tử có ở đâu?
Trên thế giới, cây dành dành mọc nhiều ở một số Quốc Gia như Nhật Bản, Triều Tiên, Trung Quốc…
Tại Việt Nam, cây mọc hoang khu vực gần rạch nước, rải rác khắp các vùng miền. Ngoài ra, cây dành dành ngày nay còn được trồng để làm cảnh, làm thuốc, lấy quả làm màu nhuộm bánh…
Chi tử được dùng làm thuốc, cây dành dành xuất hiện rải rác nhiều nơi được trồng làm cảnh
Tác dụng của chi tử
Trong Đông y, chi tử có vị đắng, tính hàn, không độc. Có công dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu khát, sát trùng, thông tiêu. Chữa mất ngủ, người bứt rứt, tâm trạng buồn phiền, tiểu không thông, trúng độc…
Theo nghiên cứu khoa học, thành phần chi tử chứa các chất Chlorogenic acid, Crocetin, Deacetylaspelurosidic acid, Geniposide, Gardenoside, Genipin-1-Gentiobioside, Shanzhiside, Methyl Deacetylaspelurosidate…
Thực nghiệm cho thấy, dược liệu có khả năng ức chế tế bào ung thư, trị mất ngủ, hạ áp do bệnh viêm nhiễm gây sốt cao. Hạn chế nguy cơ tác động của trực khuẩn mủ xanh, trực khuẩn lỵ, tụ cầu vàng. Cầm máu và hạ thân nhiệt hiệu quả.
Chi tử chữa bệnh gì?
Lợi ích của chi tử đối với sức khỏe đã được đông đảo người dùng ghi nhận. Bạn có thể tham khảo tổng hợp sau đây để chọn ra bài thuốc ứng dụng sao cho phù hợp.
1, Trị sốt cao, bị ho, lạnh bụng
Bài thuốc:
- Chi tử: 15g
- Liên kiều: 15g
- Sinh địa: 16g
- Xích thược: 12g
- Hoàng bá: 12g
- Phòng phong: 12g
- Cam thảo: 12g
- Đương quy: 22g
- Sinh hoàng kỳ: 26g
- Khương hoạt: 8g
Cách dùng:
Tất cả dược liệu đem nấu nước uống mỗi ngày.
2, Chữa ho ra máu, đại tiểu tiện ra máu
Bài thuốc:
- Chi tử: 15g
- Bạch mao căn: 16g
- Cam thảo: 5g
- Cát cánh: 6g
Cách dùng:
Đem sắc tất cả lấy nước thuốc uống ngày 1 thang.
3, Chữa đau nóng vùng dạ dày
Dùng 7-10 quả chi tử, đem sao cháy rồi sắc cùng 3 bát nước. Đun cạn lấy 1 bát, thêm lát gừng sống vào rồi uống khi còn ấm.
Liên tục áp dụng bài thuốc 5-7 ngày sẽ thấy thuyên giảm triệu chứng.
4, Trị viêm tiết niệu, viêm bể thận, lợi tiểu
Bài thuốc:
- Chi tử: 16g
- Cam thảo bắc hạt đười ươi: 13g
Cách dùng:
Sắc nguyên liệu với 1.2 lít nước để uống hàng ngày.
5, Trị vàng da, viêm gan
Bài thuốc:
- Chi tử: 15g
- Nhân trần: 25g
Cách dùng:
Sắc nguyên liệu với 1 lít nước, đun cạn lấy 350ml để uống hàng ngày, chia làm 3 lần.
6, Trị bứt rứt, khó ngủ, nôn mửa do thương hàn
Bài thuốc:
- Chi tử: 14 trái
- Hương xị: 4 chén
Cách dùng:
Đem các vị thuốc để sắc lấy nước uống.
7, Trị chứng tiểu tiện không thông
Bài thuốc:
- Chi tử: 14 quả
- Tỏi: 1 củ (loại 1 tép)
- 1 ít muối
Cách dùng:
Giã nát chung các nguyên liệu với nhau rồi dán vào rốn và bọng đái. Để nguyên một lúc sẽ thông tiểu.
8, Trị tiêu ra máu do nhiệt độc
Chuẩn bị 14 quả chi tử. Đem bỏ vỏ, giát nát, tán bột rồi trộn cùng mật làm hoàn. Cỡ viên hoàn bằng hạt ngô đồng.
Hàng ngày dùng 3 lần, mỗi lần uống 3 viên với nước sôi để nguội.
9, Trị chứng mình nóng phát cuồng, hôn mê ở trẻ nhỏ
Bài thuốc:
- Chi tử: 7 trái
- Đậu xị: 20g
Cách dùng:
Sắc nguyên liệu với 1 bát nước, lấy còn 7 phân. Cho trẻ uống đến khi trẻ nôn sẽ cải thiện được tình hình.
10, Trị hàn thấp nhiệt làm trướng bụng
Bài thuốc:
- Chi tử: 14 quả
- Đại hoàng: 120g
- Nhân trần: 240g
Cách dùng:
Trước hết, nhân trần đem sắc với 1 lít nước, khi còn 6 phần mới cho chi tử và đại hoàng vào. Đun còn 3 phần thì tắt bếp, chi nước thuốc uống ngày 3 lần.
11, Trị vàng da do uống nhiều bia rượu
Bài thuốc:
- Chi tử: 15g
- Xa tiền tử: 15g
- Hoàng liên thảo: 15g
- Nhân trần cao: 15g
- Hoạt thạch: 15g
- Tần giao: 15g
- Mục túc: 15g
Cách dùng:
Sử dụng toàn bộ dược liệu sắc chung lấy nước thuốc uống hàng ngày.
12, Trị viêm bàng quan cấp tính dẫn đến tiêu ra máu
Bài thuốc:
- Chi tử: 16g
- Mao căn: 20g
- Đông quỳ tử: 12g
- Cam thảo: 8g
Cách dùng:
Tất cả các vị thuốc sắc cùng nhau lấy nước uống ngày 1 thang.
13, Trị chứng kiết lỵ lúc sinh
Bài thuốc:
- Chi tử: Lượng vừa phải
- Rượu nóng
Cách dùng:
Uống 1 thìa bột chi tử với rượu nóng vào lúc đói sẽ khỏi. Liều lượng dùng không nên quá 7 lần.
14, Chữa đau bụng bởi nóng lạnh xung đột
Bài thuốc:
- Chi tử: 20g
- Xuyên ô đầu: 20g
Cách dùng:
Tán bột mịn các vị dược liệu, trộn thêm rượu làm hoàn, viên to cỡ hạt ngô đồng. Mỗi lần dùng uống 15 viên với nước gừng sống.
Nếu đau vùng bụng dưới, uống viên hoàn cùng nước sắc tiểu hồi hương.
15, Trị chó dại cắn
Bài thuốc:
- Chi tử: 10g
- Thạch lưu hoàng: 10g
Cách dùng:
Từ các dược liệu, đem tán thành bột mịn rồi rắc vào vết thương bị chó cắn.
16, Chữa chứng phỏng do nhiệt
Dùng khoảng 2g chi tử tán bột, trộn vào lòng trắng trứng gà. Thoa đều hỗn hợp lên vùng bị đau.
17, Chữa lỵ, nôn ra máu do huyết nhiệt
Bài thuốc:
- Chi tử: 16g
- Bạch mao căn: 20g
- Trắc bá diệp: 12g
- Hoàng cầm: 12g
- Tri mẫu: 12g
- Xích thược: 12g
- Cam thảo: 4g
Cách dùng:
Sắc chung toàn bộ nguyên liệu lấy nước uống.
18, Trị hội chứng cam nhiệt (mắt đỏ, chảy nước mắt, sưng đau, ngủ không yên)
Bài thuốc:
- Chi tử: 10g
- Cúc hoa: 12g
- Cam thảo: 4g
Cách dùng:
Các dược liệu sắc chung cùng nhau để lấy nước uống.
19, Chữa chứng ho ra máu
Bài thuốc:
- Chi tử: 12g (sao đen)
- Qua lâu nhân: 16g
- Hải phù thạch: 12g
- Kha tử: 3g
- Bột thanh đại: 4g
Cách dùng:
Để riêng bột thanh đại, còn lại các vị thuốc đem sắc với nước. Lấy nước thuốc đó hòa cùng bột thanh đại để uống.
20, Trị chứng cảm sốt
Bài thuốc:
- Chi tử: 14 quả
- Hương xị: 4g
Cách dùng:
Sắc nguyên liệu trong 500ml nước, lấy cạn 150ml. Uống nước thuốc khi còn nóng. Dùng 1 thang mỗi ngày, áp dụng liên tiếp 3 ngày.
21, Chữa cảm lạnh gây buồn nôn
Bài thuốc:
- Chi tử: 10g (sao vàng)
- Tinh tre: 10g
- Trần bì: 10g
- Gừng tươi: 5g
Cách dùng:
Lấy tất cả dược liệu để sắc với 80ml nước trên lửa nhỏ, lấy 200ml để uống làm 2 lần trong ngày. Dùng nước thuốc khi còn ấm, kiên trì áp dụng liên tục 5 ngày.
22, Chữa chứng tiểu rắt, tiểu buốt
Bài thuốc:
- Chi tử: 12g
- Mộc thông: 12g
- Cù mạch: 12g
- Hạt mã đề: 12g
- Biển súc: 12g
- Hoạt thạch: 12g
- Đại hoàng: 8g
- Cam thảo (nướng): 6g
Cách dùng:
Tất cả dược liệu sắc chung 700ml nước, lấy còn 150ml. Chia nước thuốc uống 2 lần trong ngày. Mỗi liệu trình nên kéo dài khoảng 10-15 ngày.
23, Chữa chứng tinh hoàn sưng đau
Bài thuốc:
- Chi tử: 30g (sao đen)
- Hạt quýt: 30g (sao với giấm)
- Tiểu hồi hương: 30g (sao với muối)
- Hạt vải: 30g
- Ích trí nhân: 20g
- Thanh bì: 18g (sao với dầu vừng)
- Hạt cau rừng: 15g
Cách dùng:
Tán bột mịn các vị dược rồi rây cho mịn. Mỗi lần dùng 6g để uống với rượu hoặc với nước sắc từ cỏ tím và muối.
Cách sử dụng chi tử
Quả chi tử sau khi thu hái về, bỏ đi phần vỏ và tai, lấy hạt ngâm cùng nước sắc cam thảo qua 1 đêm.
Hoặc dùng quả chi tử chín kẹp cùng ít phèn chua. Đun với nước sôi khoảng 20 phút.
Sau đó, đem phơi, sấy khô, tán bột mịn, bảo quản ở lọ kín để dùng dần.
Khi sử dụng, tùy vào mục đích mà dùng dược liệu sống, sao vàng hoặc đốt cháy đều được. Liều lượng phù hợp từ 8-20g/ngày.
Sử dụng chi tử theo liều lượng và liệu trình để đạt hiệu quả cao
Tác dụng phụ của chi tử
Chi tử đem đến nhiều lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe. Song quá trình ứng dụng người dùng cần lưu ý:
Không phù hợp với người cơ thể hư hàn, đi cầu phân lỏng.
Phụ nữ ở thời kỳ mang thai bị phù do thấp nhiệt cần thẩn trọng.
Tuyệt đối không dùng dược liệu có dấu hiệu ẩm mốc, mối mọt.
Chi tử được bán ở đâu Hà Nội và TP.HCM?
Hiện tại, chi tử đang là loại dược liệu được shop.caythuocdangian.com cung cấp đến khách hàng. Mang đến sự chọn lựa hài lòng tuyệt đối qua cam kết chất lượng tốt, xuất xứ minh bạch, giá cả hợp lý.
Đặc biệt, khách hàng mua chi tử còn có cơ hội nhận tư vấn hữu ích về cách thức sử dụng phù hợp từ nhân viên am hiểu chuyên môn. Cũng như được phục vụ nhu cầu bằng hình thức bán hàng linh hoạt.
Hy vọng qua tham khảo bài viết trên đây bật mí, bạn đã trang bị thêm kiến thức về vị thuốc chi tử. Thông tin chỉ mang tính chất tham khảo nên bạn cần tuân thủ hướng dẫn từ chuyên gia để đảm bảo sự an toàn sức khỏe tuyệt đối.
