Cây cứt lợn thực sự có rất nhiều các tác dụng hiệu quả như việc cầm máu, chữa sỏi đường tiết niệu, viêm xoang mũi, sưng đau khớp, chống viêm, tiêu độc, giải nhiệt và nhiều công dụng khác.
Hôm nay Cây Thuốc Dân Gian sẽ giới thiệu cho bạn đọc các thông tin cụ thể hơn về loại cây này.
Mục Lục
Cây hoa cứt lợn là gì
- Tên gọi khác: Cây hoa ngũ vị, Cỏ hôi, Hoa ngũ sắc, Thắng hồng kế, Cây bù xít, Nhờ hất bồ, Cỏ cứt heo, Cỏ thối địt, Bù xích
- Tên khoa học: Ageratum conyzoides L.
- Họ: Cúc Asteraceae.
Thân: Cây hoa cứt lợn thuộc loại thực vật thân nhỏ, mềm, mọc thẳng, cao khoảng 20 – 50cm. Thân màu tím hoặc trắng, có nhiều lông trắng bao phủ.
Lá: Mọc đối xứng, hình trứng, đầu nhọn, chiều dài 2 – 6cm, rộng 1 – 3cm. Mép lá có răng cưa, các mặt của lá đều có lông, màu xanh nhưng mặt trên đậm hơn mặt dưới. Vò nát lá mà ngửi thì thấy hắc khó chịu.
Hoa: Màu tím hoặc xanh hoặc trắng, mọc thành từng chùm tại đầu ngọn. Mỗi bông hoa gồm nhiều cánh nhỏ li ti, dân gian dựa vào màu sắc phân thành hoa cứt lợn tím và hoa cứt lợn trắng.
Quả: Quả bế, màu đen, có nhiều sống dọc (3 – 5 sống).
Phân bố, thu hái và chế biến hoa cứt lợn
Cứt lợn mọc hoang ở khắp mọi nơi, đặc biệt là các tính đồng bằng và miền núi.
Cây rất dễ sống, mọc như loài cỏ hoang thành bụi, khóm.
Khi sử dụng người ta hái cả cây, cắt bỏ rễ, có thể sử dụng cây tươi hoặc khô.
Thường thì hay sử dụng cây hơn là bộ phận rễ, lá.
Thành phần của cây hoa cứt lợn
- Khoảng 0.16% tinh dầu đặc (khô kiệt hoàn toàn) tỷ trọng khoảng 1.109. ∝d = 1 độ 20
- Chỉ số axit là 0.9
- Chỉ số este là 11.2
- Người ta nghĩ rằng trong cây có tinh dầu cumari
- Trong cây hoa có 0.2% tinh dầu, có tính mùi gây nôn tỷ trọng khoảng 0.9357. ∝d=9 độ 27.
Trong tinh dầu hoa lá đều có các thành phần chất như caryophyllen.demetoxygeratocromen, cadinne và các thành phần khác.
Theo như Phạm Trương Thị Thọ và Nguyễn Văn Đàn thì hàm lượng tinh dầu của cây từ 0.7% đến 2%.
Tinh đầu của cây sánh đặc, màu vàng (nhạt đến đậm) như màu nghệ vàng, có mùi thơm dễ chịu.
Chỉ số axit khoảng 4.5, chỉ số este khoảng 252 đến 254, ∝d từ âm 3 độ 8 đến âm 5 độ 3.
Ngoài ra có tác giả lại thấy trong cây có saponin và ancaloit.
Theo Nguyễn Xuân Dũng và các cộng sự của ông (1989), thành phần chủ yếu của cây là tinh dầu bao gồm các chất precocen II (ageratochromen), caryophyllen và precocen I ( 6- demethoxyageratochromen).
Ba thành phần này chiếm tới 77% tinh dầu trong cây hoa cứt lợn.
Các nghiên cứu về cây cứt lợn
Y sĩ Điều Ngọc Thức tại Phú Thọ đã tìm hiểu được rằng trong dân gian cây thường được dùng để điều trị các bệnh về mũi như viêm xoang, dị ứng mũi đã áp dụng trên cơ thể người và đã có nhiều tác dụng tích cực.
Thực tế kế kế quả khám nghiệm lâm sàng, năm 1975. Đoàn Thị Thu và các cộng sự của mình đã xác định được lượng độc tố cấp LD-50 bằng đường uống là 82gam/kg.
Với liều độ bán mãn dùng trong khoảng ba mươi ngày thì không thấy gây các tác dụng phụ bất thường đối với các chỉ số khác như hằng số ính hóa trong các xét nghiệm về chức năng của thận và gan.
Trên động vật, các thí nghiệm cho thấy tác dụng chống phù nề, chống dị ứng và chống viêm phù hớp với các điều trị thực tế lâm sàng viêm mũi mãn và cấp tính.
Tác dụng của cây cứt lợn
1. Điều trị viêm xoang, viêm mũi dị ứng hay viêm tai
Giã nát lá và hoa tươi, vắt lấy nước cốt, tẩm bông nhét vào mũi bị đau hoặc tẩm tăm bông quáy vào lỗ tai.
(Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi)
2. Trị rong huyết sau khi sinh nở
Hái khoảng 30 – 50g cây tươi, rửa sạch rồi giã nát, vắt lấy nước uống trong ngày, uống liền khoảng từ 3 đến 4 ngày.
(Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi)
3. Dùng làm nước gội đầu, trị ngứa, giảm gầu, giúp tóc suôn mượt
- Cho 200g cây tươi kết hợp đun với 20g quả Bồ kết nướng.
- Dùng nước đó để gội đầu có tác dụng làm tóc thơm, trơn và đầu sạch gầu.
- Gội 3 lần mỗi tuần.
(Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi)
4. Trị cảm mạo gây ra sốt
- Lấy 60g cây tươi sắc nước, chia ra uống 3 – 4 lần/ngày.
- Đều đặn hàng ngày cho tới khi khỏi bệnh.
(Quảng Tây trung thảo dược)
5. Trị cảm sốt, ôn nhiệt hè thu sốt cao, sưng quai bị, bị thương chảy máu, mụn sảy
Lấy 30-60g hoa cành sắc uống.
Dùng ngoài thì vò nát, xoa vào chỗ rôm sảy và giã nát đắp vết thương.
(Thuốc đặc trị gia truyền – Lương y Nguyễn Kiều)
6. Trị đái tháo đường
Lấy 40g hoa cành lá khô sắc nước uống thay chè. Kết hợp ăn bột Củ mài và củ súng.
(Thuốc đặc trị gia truyền – Lương y Nguyễn Kiều)
7. Chữa lở loét, bệnh Herpes hay vết thương
Lấy lá hoa tươi giã nát đắp vào vết thương.
(Thuốc đặc trị gia truyền – Lương y Nguyễn Kiều)
8. Trị viêm da mẩn ngứa
Dùng cánh lá tươi nấu nước để ngâm rửa rất hiệu quả.
(Thuốc đặc trị gia truyền – Lương y Nguyễn Kiều)
Những lưu ý khi sử dụng cây cứt lợn
- Đối với những người mẫn cảm với thành phần của cây cứt lợn thì tránh dùng.
- Dùng liều lượng vừa phải, không dùng như nước lọc hàng ngày.
- Cẩn thận nhầm lẫn với cây ngũ sắc hoặc cỏ lào vì tên gọi của chúng giống nhau.
Trên đây là toàn bộ các kiến thức về cây hoa cứt lợn được chúng tôi chia sẻ. Mong rằng các kiến thức này sẽ giúp được bạn đọc. Tuy nhiên mọi phương pháp điều trị cần tham khảo bác sĩ trước khi sử dụng.
